ARAŞTIRMADA TEMEL KAVRAMLAR

            Hazırlık Çalışmaları

1)Bilgi edinmek için hangi yollara başvurursunuz?Kısaca açıklayınız.

2)Bilimin insanlığın gelişmesindeki yerini ve önemini tartışınız.

3)Bilim ve araştırma arasındaki ilişkiyi açıklayınız.

                A)Temel Kavramlar

                        1)Bilgi

                        2)Bilim

                        3)Yöntem

                        4)Bilimsel yöntem

                        5)Bilimsel yöntemin aşamaları

                        6)Bilimsel araştırma

                        7)Bilimsel araştırmanın çeşitleri

                        8)Bilimsel araştırmanın temel özellikleri

                        9)Bilimsel tutum ve davranışlar

 

                 B)Araştırmanın Gereği ve Önemi

 

                 A)Temel Kavramlar

 

                 1)Bilgi:İnsanlar var olduklarından bu yana içinde bulunduğu çevreyi tanıma,anlama,ve ondan yararlanma çabası içinde olmuşlardır.İnsanı çevresini  tanıma ve anlama çabasına iten etkenler,fiziksel ihtiyaçları ve merak duygusudur.Üzerinde yaşadığı gezegeni,gökyüzünü,güneşi,ayı,bulutları ve evrende olup bitenleri merak edip öğrenmek isteyen insan,çevresinde gördükleri hakkında bilgi toplamaya başlamıştır.Başlangıçta bu bilgileri çok dağınık ve sistemli olmayan bir biçimde elde etmiştir.

 

                  İnsanlar,bilgi toplayıp bunları önceki bilgileri ile birleştirdikçe yavaş yavaş bilgiyi sistemleştirmeye başlamışlardır.Böylece başlangıçta dağınık ve gelişigüzel olan bilgilerden daha sistemli ve anlamlı bilgiler elde edilmeye başlanmıştır.

 

                   İnsanlar çevrelerindeki olaylar hakkında bilgi edinmek ve onları anlamak için çeşitli yollara başvurmuşlardır.Bu yollardan başlıcaları bireysel yaşantılar,otorite,tümden gelim,tüme varım ve bilimsel yöntemdir.Aşağıda önce bilimsel yöntemin dışındaki bilgi edinme yolları açıklanmış,bilimsel yöntemin üzerinde daha ayrıntılı olarak durulmuştur.

 

                   a)Bireysel yaşantılar:Bilgi edinme yollarında en çok kullanılanı ve belki de en eskisi,bireysel yaşantılardır.İlk kez yağmurun yağmasına tanık olan ilkel insan,gökyüzünü gözleyerek zamanla gökyüzünün bulutlarla kapalı olmasıyla yağmurun yağması arasındaki ilişkiyi görmüştür.Yağmur sularının çukur yerlerde toplandığını gözleyince de barınaklarını

yağmurdan daha az etkilenen yerlerde yapmıştır.

 

                    İnsanlar,çevresindeki olayları gözlemiş ve bu gözlemlerden belli sonuçlar çıkarmışlar;daha sonra benzer bir olayla karşılaştıklarında da önceden çıkardıkları sonuçları bu olaya uygulamışlardır.

 

                    Bilginin bu yolla elde edilmesi,sadece ilkel insana ait değildir.Bugün de bir çok bilgiyi bu yolla elde ederiz.Bireysel yaşantıların,bilimsel bilginin kazanılmasında da bir yeri vardır.Hatta,bireysel yaşantılar bazen bilimsel bilginin temelini,çıkış noktasını oluştururlar.Ancak bilgi edinmede bireysel yaşantılar çok güvenilir bir yol değildir.Çünkü bu yolla elde edilen bilginin herkes tarafından aynı biçimde elde edilmesi,doğruluğunun test edilebilmesi çok zordur.Bu yolla elde edilen bilgilerdeki hatalı ve eksik gözlem ile değer yargılarımızın ve düşüncelerimizin yaşantılarımızdan elde edeceğimiz bilgiyi etkilemesi bu bilgilerin güvenilirliğini düşürür.

                  

                 b)Otorite:Otorite,bir konuda bilgili,yetkili ya da deneyimli olduğu kabul edilen kişidir.Otoriteye dayalı bilgi edinme yöntemi ise,bilginin bu kişilerden elde edilmesidir.

               

                     Beş yaşındaki bir çocuk için anne ve babası bir otoritedir.Çocuk,bilgilerinin çoğunu onlardan edinir ve onların bildiği her şeyin doğru olduğunu düşünür.Okula başlayınca öğretmen çocuk için bir otorite olur ve bilgilerinin çoğunu öğretmenden edinir.Ancak zamanla çocuğun bireysel yaşantıları arttıkça,kendi yaşantılarıyla da bilgi edinmeye başlar.Otorite olarak gördüğü kişiler bu kişilerden bilgi edinme biçimi değişir.

 

                     Tarihin her döneminde de insanlar sorunlarına çözüm bulmak için kendisinden daha bilgili olduğunu düşündüğü kişilere yardım almışlardır.Diğer insanların bilgi ve deneyimlerinden yararlanmak da bilgi edinme yollarından biridir.Bu yolla edinilen bilgilerin doğruluğu,bilgisine başvurulan kişilerin o konuda yeterli oldukları ve kendi görüşlerini zorla kabul ettirmeye çalıştıkları ölçüde artar.Çünkü bazı kişiler daha bilgili oldukları için değil,daha kuvvetli,daha zengin olduklarından ya da daha üst makamlarda bulunduklarından otoriteyi ellerinde tutabilirler ve kendi bilgilerini kabul etmeleri için insanları zorlarlar.Ayrıca,bilgisinden dolayı otorite olmuş olan kişilerin dahi bilgileri arasında farklar olabilir.Bu nedenle otorite olarak kabul edilen kişilerin söylediklerini kabul etmeden önce akıl ve eleştiri süzgecinden geçirmek gerekir.Otoritenin bilgisini mutlak,kesin bir bilgi olarak değil,bilgi edinmede yari geldiğinde baş vurulacak yollardan sadece biri olarak görmek gerekir.

 

                     Bir konuda uzman olan kişilerde o alanın otoritesi sayılabilirler.Ancak uzmanlar genellikle bilgilerini bilimsel yolla elde etmiş ve onları aktarırken de herhabgi bir baskı uygulamayan kişilerdir.Bu kişiler sorunlarına uygun çözümler önerebilirler ve kendi alanlarıyla ilgili olarak doğru bilgi verebilirler.Otoriteden bilgi edinirken,öncelikle otoritenin bilgisinin doğruluğundan büyük ölçüde emin olmak ve onun bilgisini akıl ve eleştiri süzgecinden geçirmek gerekir.

 

                   c)Tümden gelim:Tümden gelim,insanların bilgi edinmede kullandıkları oldukça eski bit yöntemdir.Antik Yunanlılardan 17.yüzyıla kadar bilgi edinme en çok kullanılan yollardan biri idi.Özellikle Akılcılığın hakim olduğu Orta Çağ'da bu yöntem daha çok önem kazanmıştır.Akılcılığa göre bütün bilgilere akıl yoluyla ulaşılabilir ve yeni bilgiler,eski bildiklerimizden elde edilebilir.Bilgi edinmek için deneye ve gözleme gerek yoktur.Aklımız,tüm bilgilerin kaynağıdır.

 

                    Tümden gelim,genel önermelerden daha az genel önermeler çıkararak bilgiye ulaşma yoludur.Başlangıçta doğru olarak kabul edilen bir genel önermeden yola çıkılır.Sonra,olgusal bir durum bu genel önerme ile açıklanır.Örneğin;

 

                    1.Bütün gök cisimleri küre biçimindedir.

                    2.Dünya bir gök cismidir.

                    3.Dünyada küre biçimindedir.

 

                    Burada 1. ve 2. önerme öncülleri,3. önerme de sonucu göstermektedir.Tümden gelimle bilgi edinme süreci üç aşamada gerçekleşmektedir.Bunlardan 1. aşamada,doğru olduğu kabul edilen genel bir önermedir.2.aşamada önerme ile ilgili herhangi bir olgusal durum belirtilir ve 3.aşamada da bu olgusal durumla ilgili bir sonuca varılır.1. ve 2. önermelerin doğruluğu kabul edilince, 3.önermenin de doğruluğu kabul edilmek zorundadır.Ancak bu durum,tümden gelim yönteminin bir aksaklığıdır.Çünkü birinci ve ikici önerme her zaman doğru olmayabilir.Bu durumda,önermeden çıkacak sonuç da yanlış olacak,dolayısıyla yanlış bilgiye ulaşmış olacaktır.Tümden gelimle ulaşılan sonuçlar,ancak öncüllerin doğru olduğunda doğru olacaktır.

 

                     Tümden gelim yöntemi,bu sakıncasına rağmen bilimsel yöntemde kullanılmaktadır.Bu yöntemle doğru bilgiye de ulaşma olanağı vardır,ancak tek başına bu yöntem kullanıldığında bilginin yanlış olma olasılığı da artmaktadır.

                                     

ANA SAYFAYA DÖN